در این وضعیت اگر در امتحان صداقت موفق شوند، می‌توانند اعتماد نوجوانشان را به خود جلب كنند. از این‌رو باید گفت كه جوهره یك رابطه سالم و انسانی، جلب اعتماد و زمینه اساسی جلب اعتماد، رعایت اصل صداقت در گفتار و رفتار است.

برخی از والدین با فرزندانشان بسیار خشك، رسمی و قاطع یا برعكس  بسیار مهربان و نرم  رفتار می‌كنند؛ در حالی كه معدودی از والدین به موقع مهربان و به موقع قاطع هستند. هرگز قاطع و جدی بودن را با عصبانیت، خشونت و سختگیری یكی ندانید. قاطع و جدی بودنتان  به رفتار و شیوه برخورد شما و اصولگرایی در امر تعلیم و تربیت و رعایت هنجارها و ارزش‌ها در زندگی فردی و خانوادگی مربوط می‌شود. بدیهی است كه خشونت و عصبانیت، شما را از هدف‌هایتان دور می‌سازد.

آهنگ صدا و حالت چهره شما نشان دهنده تمایل و تأكید شما بر قاطع بودن و در عین حال دلسوزی و مهربان بودن است و همزمان، پیگیری شما با عمل و رفتار مناسب، جدی بودن شما را نشان می‌دهد.

منظور این است كه همواره میان شما و فرزندتان باید اصول و ضوابطی حاكم و رعایت شود و طبق آیات شریفه قرآن، بیان لیّن را باید با زبان قاطع و صریح و به نیكوترین وجه و قابل فهم‌ترین روش به كار برد. زمانی كه توصیه می‌شود با فرزند یا فرزندان خود دوست شوید، این توصیه به این معنا نیست كه با آنها جدی نباشید و اجازه دهید آنها هر كاری خواستند بكنند و هر جایی خواستند بروند و از دوستی شما سوءاستفاده كنند.

نوجوان باید بداند كه هیچ‌كس از آزادی بی‌قید و شرط برخوردار نیست و او ملزم است ضوابط و اصول وضع شده در خانواده، مدرسه و جامعه را رعایت كند. در غیر این صورت نوجوان منع می‌شود و پدر و مادرو  در نهایت جامعه با او برخورد جدی می‌كند.

راهنمای دوست داشتن

شما به فرزند نوجوانتان چگونه نشان می‌دهید كه او را دوست دارید؟ زیرا اساس یك رابطه سالم و درست میان شما و فرزندانتان، محبت كردن، دوست داشتن و مبادله مهر و عطوفت است. یك نگاه محبت‌آمیز یا یك نوازش مهربانانه معجزه می‌كند و رفتار نوجوان را به سوی خلاقیت و خیر و نیكی تغییر جهت می‌دهد. بی‌شك توجه كردن و محبت كردن یك نیاز روانی و یك تقویت‌كننده مثبت است. اما باید آگاه باشید كه كجا، كی، به چه میزان و چگونه از این تقویت‌كننده استفاده می‌كنید.

بدیهی است روش و میزان محبت كردن مانند استفاده از دارو برای درمان بیماری‌های جسمانی، باید با سن و دیگر ویژگی‌های فرد تناسب داشته باشد. همان‌طور كه نمی‌توان برای همه افراد یك نسخه واحد پیچید، به همه افراد نیز نمی‌توان به یك میزان و به یك طریق واحد محبت كرد.

بدون شك اگر كودك  یا نوجوان در دوران رشد به قدر كافی دوست داشته شود، یاد می‌گیردكه خود و دیگران را دوست بدارد. محبت كردن باید بدون قید و شرط باشد تا موجب رشد كودك شود و در او  امنیت روانی ایجاد كند. به نواجوان اطمینان بدهید كه وجود او را با تمام ویژگی‌هایش دوست دارید، چه نمره20 بیاورد، چه نیاورد، چه دیپلم بگیرد، چه نگیرد.

البته شایان ذكر است كه مانند هر امر دیگری نباید در محبت ورزیدن به دامن افراط و تفریط افتاد یا محبت‌كردن و دوست داشتن فرزند به معنای تسلیم‌شدن به خواب‌های غیرمنطقی نوجوان تعبیر شده و در نتیجه موجب «فرزند سالاری» شود.

شهامت ابراز عقیده

از سوی دیگر بسیاری از مشكلات خانواده‌هایی كه فرزند نوجوان دارند، نتیجه عدم مشورت با آنهاست. برخی از پدران و مادران در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی یا در امور مربوط به تحصیل، شغل و ازدواج فرزندشان با وی مشورت نمی‌كنند و به قول معروف او را به حساب نمی‌آورند در حالی كه مشاركت دادن نوجوان در این‌گونه امور موجب می‌شود احساس مسئولیت و توانایی تصمیم‌گیری در او ایجاد شود.

اكنون زمان آن رسیده است كه با نوجوان به عنوان فردی بزرگسال رابطه برقرار كنید، با او مشورت كرده و در انجام امور نظر او را جویا شوید و برخی از مسائل خانوادگی را با وی در میان بگذارید (مانند زمان تماشای تلویزیون، میهمانی رفتن، مسافرت رفتن، تعمیر خانه و نظایر آن).

به فرزند نوجوان خود اعتماد كنید و پس از دادن آگاهی‌های لازم، به او اجازه دهید كه به تدریج در امور گوناگون تصمیم بگیرد و تصمیم‌گیری در امور زندگی، تحصیلی و شغلی را تمرین كند. لازمه این كار، قراردادن نوجوان در فرآیند تصمیم‌گیری‌های خانواده است. نوجوان را نباید در محیط بسته و قرنطینه‌ای قرار داد. به نوجوان كمك كنید تا  هنگام تصمیم‌گیری، راه‌های گوناگون را بررسی  و پیامدهای مثبت و منفی هر كدام را پیش‌بینی و ارزیابی كند.

موقعیت‌هایی ایجاد كنید تا فرزند شما با مشكل روبه‌رو  شده و ملزم به تصمیم‌گیری شود. در این شرایط او را به طور غیرمستقیم همراهی كنید و راه‌های متفاوت را نشانش دهید اما اجازه دهید كه او خود تصمیم بگیرد و به حل مشكلش بپردازد. نكته ظریف این است كه هیچ‌گاه برای نوجوان تصمیم نگیرید بلكه با نوجوان تصمیم بگیرد و تا جایی كه مقدور است به او كمك كنید تا او خود تصمیم بگیرد برای مثال نوجوان باید قادر شود با افراد گوناگون برخورد كند اما بهترین آنها را برای دوستی برگزیند.

هماهنگی و همكاری

در نظام آموزش و پرورش یك جامعه به‌طور اعم و در نظام تعلیم و تربیت یك خانواده به طور اخص، باید میان كلیه عاملان تربیتی و تعلیمی همدلی، همفكری، همكاری و هماهنگی وجود داشته باشد. رشد سالم و مطلوب در یك فضای هماهنگ صورت می‌گیرد.

در خانواده‌هایی كه بین مادر و پدر هماهنگی‌های ضروری در امر تربیت و تعلیم فرزندان وجود ندارد، برای مثال مادر، پدر را تحقیر می‌كند یا پدر، با مادر مخالفت می‌كند، درون فرزندان سرشار از تعارض‌ها و كشاكش‌های روانی است. در چنین شرایطی نوجوان نمی‌تواند به حیات سالم خود ادامه دهد و دچار اضطراب و ناامنی می‌شود.

بدین ترتیب اگر بین خانه و مدرسه، خانه و جامعه و مدرسه و جامعه هماهنگی‌لازم برقرار نباشد، نوجوان دچار سردرگمی و تناقض می‌شود. در چنین موقعیتی، نوجوان ناامن و مضطرب می‌شود و احتمال بروز رفتارهایی مانند بی‌تفاوتی، دورویی، ریاكاری و تظاهر و تزلزل رواج پیدا می‌كند. نوجوان به قول معروف نان را به نرخ روز می‌خورد و از پیروان یا باوركنندگان «خواهی‌نشوی رسوا، همرنگ جماعت شو» می‌شود و به تدریج اصالت شخصیت او كمرنگ و كمرنگ‌تر می‌شود.

همدلی و همفكری

خانواده سالم و با نشاط، خانواده‌ای است كه میان اعضای آن همدلی، همفكری، همكاری و هماهنگی وجود دارد و اعضای خانواده در كنار هم احساس امنیت و آرامش می‌‌كنند. اگر می‌خواهید به عنوان پدر یا مادر، خودتان را ارزیابی كنید و مورد بررسی قرار دهید كه تا چه میزان با فرزندتان همدل و همفكر هستید، به این سؤال‌ها پاسخ دهید:

آیا با فرزندتان زبان مشترك، فكر مشترك و احساس مشترك دارید؟ آیا فرزند شما، زبان شما را می‌فهمد؟
 آیا شما، زبان فرزندتان را درك می‌كنید؟ آیا فرزندتان، شما را محرم و امین خود می‌داند؟ البته  همدلی و همزبانی با نوجوان، به معنای تسلیم شدن به تمام خواست‌ها و تقاضاهای او نیست.

مشكلی كه امروز برخی از خانواده‌ها از آن رنج می‌برند، مسئله فرزندسالاری است كه براثر محبت بیش از حد و توجه بیش از اندازه حاصل می‌شود. همزبانی با نوجوان به معنای شناخت زبان و منطق او و برقراری ارتباط براساس ویژگی‌های شناختی و عاطفی اوست. سعی كنید شرایط اجتماعی و زمانی فرزند نوجوانتان را درك كنید و به علل رفتار او پی ببرید. نوجوان دارای امیدها، ترس‌ها و نگرانی‌هایی است كه باید آنها را جدی گرفت.